Περικαρδίτιδα ορίζεται η φλεγμονή των πετάλων του περικαρδίου (σπλαγχνικό και τοιχωματικό), δηλαδή του υμένα που περιβάλλει την καρδιά. Μπορεί να συμβεί σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, αλλά οι άντρες ηλικίας 20 έως 50 ετών έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν περικαρδίτιδα. Η περικαρδίτιδα μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια, με διαφορετική κλινική εκδήλωση κάθε φορά.
Η καρδιά περιβάλλεται ολόκληρη εξωτερικά από το περικάρδιο, ένα λεπτό ινώδη υμένα (μεμβράνη) που μοιάζει με σάκο. Το περικάρδιο αποτελείται από δύο χιτώνες-πέταλα, έναν προσκολλημένο στην καρδιά και έναν ελεύθερο. Μεταξύ τους σχηματίζεται μία κοιλότητα που ονομάζεται περικαρδιακή κοιλότητα και φυσιολογικά περιέχει μια μικρή ποσότητα διαυγούς υγρού. Η φλεγμονή του περικαρδίου αναφέρεται ως περικαρδίτιδα και συχνά έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής του υγρού.
Ποια είναι τα αίτια που την προκαλούν;
Παρόλο που τα αίτια που την προκαλούν παραμένουν πολλές φορές αδιευκρίνιστα(ιδιοπαθής περικαρδίτιδα), συνήθως αποδίδονται σε αδιάγνωστες ιογενείς λοιμώξεις . Μερικοί από τους παράγοντες που συνδέονται με περικαρδίτιδα είναι:
- H αύξηση της ουρίας στον οργανισμό (ουραιμία)
- Μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Το σύνδρομο Dressler, το οποίο είναι φλεγμονή που προκαλείται από ανοσοαπάντηση έναντι σοβαρής βλάβης του καρδιακού ιστού, λόγω καρδιακής προσβολής, εγχείρησης ανοικτής καρδιάς ή τραύματος
- Ο ρευματικός πυρετός (έμμεση βακτηριακή βλάβη – ουσιαστικά αποτελεί ανοσολογικά προκαλούμενη βλάβη)
- Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και άλλα αυτοάνοσα νοσήματα
- Ιοί όπως το coxsackie ή οι αδενοιοί,
- Μικροβιακοί παράγοντες (σταφυλόκοκκος , στρεπτόκοκκος ,πνευμονόκοκκος)
- Φυματίωση
- Παθήσεις του θυροειδή αδένα
- Νόσοι όπως ο καρκίνος, η λευχαιμία, το AIDS
- Μετά από θεραπείες με ακτινοβολία
- Τραύματα από ατυχήματα
- Τα τελευταία χρόνια έχει επιβεβαιωθεί η συσχέτισή της με νόσηση Covid-19.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
- Oξύς πόνος στο στήθος. Κυρίως πάνω από το στέρνο ή την αριστερή πλευρά του στήθους, ο οποίος είναι γενικά πιο έντονος με την αναπνοή. Ελαφρά ανακούφιση επέρχεται όταν ο ασθενής σκύβει λίγο τον κορμό του προς τα εμπρός
- Δύσπνοια κατά την κατάκλιση
- Αίσθημα παλμών
- Χαμηλός πυρετός
- Γενική αίσθηση αδυναμίας, κόπωσης ή αδιαθεσίας
- Βήχας
- Κοιλιακό άλγος , οίδημα κάτω άκρων
Η οξεία περικαρδίτιδα χαρακτηρίζεται από προκάρδιο άλγος που διαρκεί πολλές ώρες, επιδεινώνεται με τις αναπνευστικές κινήσεις και την ύπτια θέση και συχνά αντανακλά στον αριστερό ώμο. Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι ο απότομος, “διαπεραστικός” πόνος στο στήθος πίσω από το στέρνο ή στην αριστερή πλευρά του στήθους σας. Ο ασθενής πιθανόν να παρουσιάζει πυρετό, ταχυκαρδία, αίσθημα αρρυθμίας, δύσπνοια, βήχα και εύκολη κόπωση. Επίσης πιθανόν να προϋπάρχουν συμπτώματα ιώσεως. Η οξεία περικαρδίτιδα θεραπεύεται μέσα σε λίγες μέρες ή βδομάδες . Αν αυτή διαρκέσει περεταίρω από 3 μήνες θεωρείται χρόνια περικαρδίτιδα.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ)
- Ακτινογραφία θώρακα.
- Υπερηχογράφημα καρδιάς.
- Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειασθεί αξονική θωρακος και μαγνητική τομογραφία καρδιας
- Γενικές εξετάσεις αίματος.
- Ιολογικός έλεγχος.
Θεραπεία
Σε όλες τις περιπτώσεις ανεξάρτητα βαρύτητας είναι πιο ασφαλές για τον ασθενή να νοσηλευτεί.
Η θεραπεία είναι ανάλογη με τη σοβαρότητα και την αιτιολογία της περικαρδίτιδας και μπορεί να περιλαμβάνει αρχικά ανάπαυση και φάρμακα, όπως μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και ασπιρίνη. Σε υποτροπή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και κολχικίνη .Όταν τα παραπάνω φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά, ή σε σοβαρές περιπτώσεις με επηρεασμένη την γενική κατάσταση του ασθενούς μπορεί να χορηγηθεί κορτιζόνη. Σε οξείες περιπτώσεις όπου το περικαρδιακό υγρό παράγεται γρήγορα και σε μεγάλη ποσότητα, η παρακέντηση του περικαρδίου και η αφαίρεση του υγρού αποτελεί σωτήρια επιλογή κυρίως σε περίπτωση επιπωματισμού. Σε χρόνιες και υποτροπιάζουσες περιπτώσεις, μπορεί επίσης να γίνει εκτομή ενός μικρού τμήματος του περικαρδίου ή ακόμα και ολική αφαίρεση του ώστε να παροχετεύεται το υγρό.
Ο δρ Σταυρόπουλος είναι διευθυντής της Ε΄ Καρδιολογικής Κλινικής του νοσοκομείου Metropolitan General. Διαθέτει άριστο εκπαιδευτικό υπόβαθρο και η κλινική του εμπειρία καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα παθήσεων, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την επιτυχημένη κάλυψη διαφορετικών περιστατικών.
